Hasan Sabbah ve Haşhaşiler Kimdir? Tarihte eylemleri ile isimlerini akıllara kazıyan birçok önemli isim vardır. Bunlardan birisi de Hasan Sabbah’tır. Hasan Sabbah, 1050 ile 1124 yılları arasında yaşamış ve Nizari İsmaili Devletini kurmuş olan kişidir. Ancak Hasan Sabbah’ın adının en çok anıldığı konu Haşhaşilik tarikatıdır. Hasan Sabbah ile birlikte tarihte sıklıkla bahsedilen birçok isim bulunmaktadır.
Hasan Sabbah ve Haşhaşiler
Hasan Sabbah On İki İmam Şiiliği’nin çok önemli bir merkezi olan Kum şehrinde dünyaya gelmiştir. Kendisi tarafından yazılan Sergüzeşt-i Seyyida isimli kitabında ise soyunun Himyeri Krallığı’na dayandığını belirtmektedir. Babası da On İki İmam Şiiliği’nin çok önemli isimleri arasında bulunuyordu. Hasan Sabbah babasının da desteği ile kelam, mantık, felsefe gibi birçok alanda son derece iyi eğitimler almıştır. Kendisi din âlimi olmak istediğinden eğitimlerini bu yönde alabilmek için ilk olarak Rey kendine gitmiştir.
Hasan Sabbah, Ömer Hayyam ve Nizamülmülk
Hasan Sabbah aldığı eğitimler sırasında tarihte ismi çok iyi bilinen iki kişi ile sıkı dostluklar kurmuştur. Bunlardan birisi Ömer Hayyam diğeri ise Nizamülmülk’tür. Okul yıllarında birbirilerine vermiş oldukları dayanışma sözlerine rağmen Nizamülmülk devlet kademesinde çok önemli konuma geldiğinde verdiği sözleri yerine getirememiştir. Ömer Hayyam daha çok bilimsel çalışmalarla uğraşmayı kendine görev bilmiş ve sakin bir hayat tercih etmiştir. Ancak Hasan Sabbah dönemin sarayında daha yüksek yetkilerle donatılma hırsına kapılmıştır.
Sarayda vezirlik mevkisine gelmek istese de bu makama gelmemesi için Nizamülmülk tarafından birtakım söylentiler çıkarılmıştır. Bu olaylar neticesinde ise Hasan Sabbah Mısır’a yerleşmek zorunda kalmıştır. Ancak Hasan Sabbah’ın hayatına dair anlatılan bu bilgiler en yaygın olarak bilinenidir. Tam olarak doğruluğu kanıtlanabilmiş değildir. Hasan Sabbah Mısır’da 3 sene yaşamış daha sonra ise kuzey Afrika’ya sürülmüştür. Bir süre farklı yerlerde yaşadıktan sonra ise tarihte çok iyi bilinen Alamut Kalesi dönemi başlamıştır.
Hasan Sabbah ve Alamut Kalesi Dönemi
Hasan Sabbah gittiği yerlerde birtakım faaliyetlerde bulunsa da sürekli olarak Selçuklu Veziri Nizamülmülk tarafından izlenmiştir. Hatta o dönemde yakalanma emri verildiği de bilinmektedir. Ancak Hasan Sabbah Kazvin’e kaçmış ve burada Alamut Kalesi’ni kurmuştur. Kaleyi kurduktan sonra ilk iş olarak kalenin kuşatmalara karşı daha dayanıklı bir hale getirilmesini sağlamıştır. Burada yiyeceklerin daha uzun süre saklanabilmesi için depolar yaptırmış ve Alamut Kalesi tam bir askeri ve idare merkezi haline getirilmiştir.
Dönemin siyasi olaylarında oldukça etkili bir isim haline gelen Hasan Sabbah kendine fedailer ordusu kurmuştur. Bu kalede müritlerinin çeşitli konularda eğitim almasını engelleyerek tamamen cahil kalmalarını sağlamıştır. Müritlerinin tek bilmesi gerekenin Allah’ı tanımak olduğunu savunmuş ve onların sorgulama yeteneklerinden mahrum kalmalarını sağlamıştır. Bu şekilde çevresinde kendine tam bir sadakatle bağlı bir ordu kurmuştur. Tarihi bazı kaynaklara göre ise müritlerine cenneti vaat etmiş ve oradaki mutluluğu anlayabilmeleri için onlara esrar içirmiştir. Fedaileri de böyle bir durum karşısında kendisine tam olarak sadakat göstermek durumunda kalıyordu.
Alamut Kalesi geniş bir vadiyi görecek şekilde büyük bir kayalığın tam üzerine inşa edilmişti. Kaleye ulaşabilmek için çok sarp ve dolambaçlı bir yol kullanılması gerekiyordu. Birtakım rivayetlere göre ise Alamut Kalesi Deylem Kralı olan biri tarafından yaptırılmıştır. Alamut ismi ise “Kartal Öğretisi” kelimelerinden gelmektedir.
Haşhaşiler Kim Tarafından Kuruldu?
Haşhaşiler ya da diğer adı ile Alamut Fedaileri Alamut Kalesi ele geçirildikten sonra Hasan Sabbah tarafından kurulmuş dini ve siyasi bir örgüt olarak tanımlanabilir. Bu örgütün en büyük amacı ise Büyük Selçuklu Devleti’ni yıkarak İran topraklarında bulunan Türk hâkimiyetini tamamen yok etmektir.
Sabbah ,Alamut Kalesi’ni müritlerini ve devletini yönettiği bir merkez durumuna getirmiştir. 166 yıl boyunca tarikata hizmet vermiş olan kalenin fethedilmesi sanıldığı kadar kolay değildir. Haşhaşi tarikatının kendi içinde çok katı kuralları vardı ve bu kurallara uyulmadığında müritler için çok ağır yaptırımlar uygulanıyordu. Tarikat içerisinde kadınlar hakkında konuşmak yasaktı. İçki içmek ve müzik dinlemek kesinlikle istenilmeyen bir durumdu. Müritlerin dünyevi zevklerden tamamen arındırılması isteniyordu. Bu kurallara uymayanların cezası ise son derece ağırdı. Tarikat müritlerine yalnızca gerekli konularda eğitim veriyordu. Bu eğitimlerde onların Hasan Sabbah’a daha iyi hizmet verebilmesi içindi.
Bu tarikatın müritleri tarihte birçok kişinin katledilmesine neden olmuştur. Hatta katledilenlerden birisi de Büyük Selçuklu Veziri Nizamülmülk’tür. Müritlerinin cennet, şehitlik ve daha birçok konuda ödüllendirileceklerini beyinlerine kazıyan tarikat, suikastların daha kolay gerçekleşmesini sağlamıştır. Öleceklerini bile bile en tehlikeli görevlerde yer alan fedailerin bu durumu halk arasında afyon kullandıkları şeklinde yorumlandı.
Abbasiler Tarihi, Kuruluşu ve Yıkılışı (750-1258)
Haşhaşilerin Büyük Selçuklu Devleti’nin Yıkılmasındaki Etkileri
Tarihte bir terör örgütü olarak bilinen Haşhaşiler tüm eylemlerini büyük bir gizlilik içerisinde meydana getiriyordu. Kendilerine muhalefet eden kişileri çeşitli şekillerde ortadan kaldırma vazifesini yerine getiriyorlardı. Suikastçılar Tarikatı olarak da bilinen Haşhaşiler,Hassan Sabbah ile birlikte farklı bir kimlik kazanmıştır.
Haşhaşilik Şii inancını kendine temel aldığı için İslamiyet ile ilgili değildi. Bu nedenle de Büyük Selçuklu Devleti ile karşı saflarda sayılırlardı. Devlet kurulduğu günden itibaren Sünni inancın önemli bir koruyucusu ve destekçisi olmuştur. Bu nedenle de Büyük Selçuklu Devleti sultanları Haşhaşilerle mücadele etmeyi artık devletin politikalarından biri haline getirmişti.
Ancak Sultan Alp Arslan’ın emri ile devletin istihbarat teşkilatının dağıtılması Haşhaşilerin güçlenmesinde önemli bir rol oynamıştır. Bu tarikatın tarihteki ilk cinayeti Saveli bir müezzindir. Aynı zamanda öldükleri ilk siyasi isim ise Vezir Nizamülmülk’tür.